سمپوزیوم: تاریخیت چشم

به عقیده من، این فرضیه که چشم به اندازه خودِ دانش بشر ماهیت تاریخی دارد – یعنی اینکه تغییراتی در ادراک بصری وجود دارد که نمایه شده و احتمالاً منعکس کننده تغییرات تاریخی است، و اینکه سابقه نگریستن کاملاً مشابه با تغییرات در تولید آثار هنری است- به سیستم بصری ما انعطاف بسیار بیشتری نسبت به واقعیت های ادراکی می دهد.  شکل ضعیف تری از این فرضیه وجود دارد که کمتر کسی آن را رد می‌کند، یعنی اینکه شخص اغلب دنیا بواسطه آثار هنری خاصی مشاهده می کند؛ مانند زمانی که سوان (در رمان پروست) درمی یابد تنها زمانی می‌‌تواند عاشق اودت­دا­کرسی[1] شود که هنگام نگریستن به چهره اش، چهره زیپورا[2]، دختر جترو، در نقاشی سیستین[3] از بوتیچلی[4] را تجسم کند؛ یا وقتی  که مشاهده می کنیم مردم به گونه‌ای پراکنده شده‌اند که گویی شبیه به تابلوی گراند ژات اثر سورا[5] شده اند. اما بر این باورم فیلسوفانی که چشم را ماهیتی تاریخی می دانند، معنای بسیار عمیق تری را که در بالا اشاره شد در ذهن می پروانند، درست مانند زمانی که مارکس وارتوفسکی «بینش انسان را به مثابه یک مصنوع فرهنگی می‌بیند که با تغییر تاریخی شیوه‌ها شکل گرفته است (در این مورد بازنمایی تصویری). و برای اینکه شکی باقی نگذارد، وارتوفسکی این فرضیه جسورانه را مطرح می‌کند که «راه‌های بازنمایی به روش‌هایی برای مشاهده تبدیل می‌شوند، که سبک‌های متعارف بازنمایی جهان بصری تغییر می‌کنند و دگرگونی‌هایی را در بینش ایجاد می‌کنند؛ بنابراین فضای "دید" خود تابعی از چنین تغییراتی در رویه بازنمایی است." در سطحی بالاتر از واقعیت بصری، شکی وجود ندارد که مردم چیزهای یکسانی را در لحظات فرهنگی مختلف، متفاوت می بینند – برای مثال، چشمه‌های آب گرم در قرون وسطی‌ به‌عنوان شواهدی از آتش جهنم دیده می شدند؛ در حالی که کارآفرینان قرن نوزدهم از آن ها بهره برداری اقتصادی می کردند. اما یک نظریه قوی در مورد چشم به عنوان ماهیت تاریخی اشاره می کند "هر آنچه که این تفاوت ها را توجیه می کند، به گونه ای در سیستم نوری نفوذ می کند که خود چشم با تاریخ تغییر می کند؛ به طوری که از نظر چشم پزشکی، افراد دنیا را متفاوت می بینند یا حتی در مستدل ترین پایان نامه ها،  افراد دنیاهای متفاوتی را مشاهده می کنند. از آنجایی که شواهد مستدل برای این فرضیه کم نیست، البته تا جایی که پای وارتوفسکی در میان باشد، لذا در اینجا با بحث در مورد آنچه که این تنوع پذیرفته شده مستلزم چیست شروع خواهم کرد.